CumhurbaÅŸkanı Recep Tayyip ErdoÄŸan tarafından imzalanarak Resmi Gazete’de yayımlanan ’Mevsimlik Tarım İşçileri ile Ä°lgili 2024/5 Sayılı CumhurbaÅŸkanlığı Genelgesi’ ile mevsimlik tarım işçilerinin çalışma koÅŸullarının iyileÅŸtirilmesine yönelik yeni düzenlemeler getirildi. Genelge kapsamında, mevsimlik tarım işçileri ve aileleri için geçici yerleÅŸim alanları oluÅŸturulacak ve bu alanlarda eÄŸitim, saÄŸlık, ulaşım ve sosyal hizmetler sunulacak. Genelgeye göre, valilikler tarafından mevsimlik tarım işçilerinin yoÄŸun olarak çalıştığı yerlerde iklim ÅŸartlarına uygun, emniyetli ve estetik prefabrik yapılar kullanılarak geçici yerleÅŸim alanları kurulacak. Bu alanlar sel, su baskını gibi doÄŸal afetlere karşı güvenli lokasyonlarda planlanacak ve yerleÅŸim yerlerine elektrik, su ve kanalizasyon hizmetleri saÄŸlanacak. Valiliklerce hazırlanan eylem planlarında belirlenen alanlara iliÅŸkin tahsis veya protokol belgesi Mevsimlik Tarım İşçileri Bilgi Sistemi’ne (e-METÄ°P) aktarılacak.
Sağlık hizmetleri
Genelgede saÄŸlık hizmetleri kapsamında, il saÄŸlık müdürlükleri tarafından mevsimlik tarım işçileri ve ailelerine yönelik aşılama, kronik hastalık taramaları ve mobil saÄŸlık ekipleri ile saÄŸlık hizmetleri sunulacak. Ä°l saÄŸlık müdürlüklerince mevsimlik tarım işçiliÄŸinin yoÄŸun olduÄŸu bölgelerde yeterli sayıda personelinin istihdamının saÄŸlacağı belirtilen genelgede, ”Ä°l saÄŸlık müdürlüklerince mevsimlik tarım işçiliÄŸinin yoÄŸun olduÄŸu bölgelerde yeterli sayıda saÄŸlık personelinin istihdamı saÄŸlanacak ve hizmet ihtiyacına göre personelin çalışma saatleri düzenlenecektir. Çalışan saÄŸlığının korunması ve geliÅŸtirilmesi kapsamında il saÄŸlık müdürlüklerince gerekli bilgilendirme faaliyetleri yapılacaktır” ifadelerine yer verildi.
EÄŸitim hizmetleri
Genelgeye göre çocukların eğitimi için geçici yerleşim alanlarında eğitim merkezleri oluşturulacak ve Milli Eğitim Bakanlığı tarafından eğitim hizmetleri koordine edilecek. İl milli Eğitim Müdürlüklerince; geçici yerleşim alanlarında eğitim ve sosyal faaliyetler için oluşturulan merkezin, öncelikle çocuklar için etkin bir eğitim merkezi olarak kullanılmasının sağlanacağına dikkati çekilen genelgede şu ifadelere yer verildi:
"Çocukların eğitimi için geçici yerleşim alanlarında eğitim merkezleri oluşturulacak ve Milli Eğitim Bakanlığı tarafından eğitim hizmetleri koordine edilecek. Mevsimlik tarım işçilerinin zorunlu eğitim çağındaki çocuklarının eğitimlerini devam ettirmek üzere konu hakkında Milli Eğitim Bakanlığının ilgili yönerge/genelge hükümleri uygulanacaktır. Bu hususta şartlı nakit transferi gibi özendirici tedbirler etkin şekilde uygulanacak, çocukların okul kıyafetleri ve malzemeleri valiliklerce sosyal yardımlaşma ve dayanışma vakıfları aracılığıyla temin edilecektir. İl milli eğitim müdürlüklerince; mevsimlik tarım işçilerinin çocuklarının daimi ikametgahlarındaki okullarına döndüklerinde öğrenme kayıplarına yönelik telafi/yetiştirme eğitimleri yapılacaktır. Mevsimlik tarım işçileri, daimi ikamet ettikleri illere geri döndüklerinde çalışma ve iş kurumu il müdürlükleri, halk eğitimi merkezleri ve mesleki eğitim merkezlerince; işçiler arasında yaygın eğitim ihtiyacı olanlar tespit edilerek eğitim ihtiyaçları karşılanacak, yetişkinlere okuma-yazma ve/veya meslek edindirme kursları, iş sağlığı ve güvenliği eğitimleri ile sosyal-kültürel faaliyetler düzenlenecektir. Özel eğitim ihtiyacı bulunan çocuklar rehberlik araştırma merkezi müdürlükleri tarafından eğitim imkanlarından faydalandırılacaktır. Mevsimlik tarım işçisi ailelerin çocuklarının eğitime erişimlerinin sağlanması amacıyla il/ilçe milli eğitim müdürlükleri bünyesinde kurulan ekiplerin görevleri süresince ulaşım ihtiyaçlarının giderilmesi için gerekli tedbirler Valiliklerce alınacaktır."
Genelgeye göre, İçişleri Bakanlığı, mevsimlik tarım işçilerinin güvenli bir şekilde seyahat etmeleri için gerekli trafik denetimlerini artıracak ve gece saatlerinde yolculuk yapmamaları sağlanacak. Geçici yerleşim alanlarının korunması ve asayişin sağlanması için kolluk kuvvetleri tarafından düzenli devriyeler yapılacak.
Sosyal hizmetler
Aile ve sosyal hizmetler il müdürlüklerince sosyal hizmetler kapsamında, mevsimlik tarım işçileri ve ailelerinin bilgilendirilmesi sağlanacağı kaydedilen genelgede kadın, çocuk, engelli ve yaşlıların sunulan hizmetlerden yararlanacağı vurgulandı. Okul çağına gelmemiş çocuklar için ise aile ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlükleri ve İl Milli Eğitim Müdürlükleri tarafından geçici yerleşim alanlarında eğitim ve bakım hizmetleri için personel görevlendirilebilecek. Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından sunulan gezici kütüphane, gezici müze ve benzeri hizmetlerin geçici yerleşim alanlarında faaliyet göstermesi amacıyla Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ile koordineli çalışmalar yürütüleceği aktarılan genelgede şunlar yer aldı:
"Gençlik ve Spor Bakanlığı tarafından mevsimlik tarım işçisi ailelerin çocuklarına yönelik sosyal ve sportif faaliyetler yürütülecektir. İl Müftülüklerince mevsimlik tarım işçilerinin ve ailelerinin inanç ve ibadet ihtiyaçlarının karşılanması için gerekli tüm tedbirler alınacak; çocuk işçiliğinin önlenmesine ve çocukların zorunlu eğitime devam etmelerinin sağlanmasına ilişkin olarak ailelerin bilgilendirilmesine yönelik çalışmalara destek verilecektir."
Mevsimlik Tarım İşçileri Bilgi Sistemi (e-METİP)
Mevsimlik tarım işçisi olarak daimi ikametgahı dışında bir başka ilde çalışmak amacıyla geçici olarak yer değiştirenlerin ve ailelerinin kimlik bildirimleri, bu kişilerin yaşadıkları geçici yerleşim alanlarındaki kolluk kuvvetlerince alınacağı vurgulanan genelge şu şekilde devam etti:
"Bu bildirimler Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ile elektronik ortamda paylaşılacaktır. Bu bilgilerin e-METÄ°P’e sürekli ve eksiksiz ÅŸekilde aktarılması için teknik altyapıya yönelik gerekli her türlü düzenleme Emniyet Genel Müdürlüğü ve Jandarma Genel Komutanlığı tarafından yapılacaktır. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı; Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, Millî EÄŸitim Bakanlığı ve SaÄŸlık Bakanlığına e-METÄ°P’e kayıtlı olan mevsimlik tarım işçilerinin ve aile bireylerinin kimlik numaralarını bildirecektir. Milli EÄŸitim Bakanlığı tarafından kullanılmakta olan Milli EÄŸitim Bakanlığı e-Okul Yönetim Bilgi Sistemi’nde yer alan mevsimlik tarım işçilerinin çocuklarına iliÅŸkin kayıtlar e-METÄ°P’e aktarılacaktır. Bu bilgilerin e-METÄ°P’e sürekli ve eksiksiz ÅŸekilde aktarılması için altyapıya yönelik gerekli her türlü düzenleme Milli EÄŸitim Bakanlığı tarafından yapılacaktır. Mevsimlik tarım işçilerinin ve ailelerinin kimlik numaraları her saÄŸlık hizmeti sunumunda alınarak, sunulan hizmetlere iliÅŸkin bilgiler kiÅŸisel verileri içermeyecek ÅŸekilde e-METÄ°P’e aktarılacaktır. Bu bilgilerin e-METÄ°P’e sürekli ve eksiksiz ÅŸekilde aktarılması için altyapıya yönelik gerekli her türlü düzenleme SaÄŸlık Bakanlığı tarafından yapılacaktır. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı gerekli gördüğü takdirde e-METÄ°P’in etkinliÄŸinin artırılması amacıyla diÄŸer kamu kurum ve kuruluÅŸlarından protokole gerek duymadan kiÅŸisel verileri içermeyecek ÅŸekilde veri talebinde bulunabilecektir. Tarım alanlarının geniÅŸ bölgelere yayılması nedeniyle mevsimlik tarım işçilerinin kayıt altına alınması sürecinde kolluk kuvvetlerine kolaylık saÄŸlamak amacıyla Tarım ve Orman Bakanlığı taÅŸra teÅŸkilatı baÅŸta olmak üzere ilgili kamu kurum ve kuruluÅŸları, muhtarlar ile ziraat odaları birlikleri ve mevsimlik tarım işçisi çalıştıran tarla veya bahçe sahipleri/iÅŸleticileri ve iÅŸverenler tespit ettikleri/çalıştırdıkları mevsimlik tarım işçilerini kolluk kuvvetlerine bildirecektir.